Ostropest plamisty: właściwości, działanie, skutki uboczne. Jak stosować i na co pomaga?

Ta roślina z rodziny astrowatych wywodzi się z obszarów Afryki Północnej, Azji Zachodniej i obszarów śródziemnomorskich. Ostropest plamisty swój przydomek „plamisty” zawdzięcza białym plamkom, które pojawiają się na jego liściach. W Polsce jest to roślina uprawna, czasami dziczejącą. Obecnie możemy ją spotkać, poza obszarem swojego pierwotnego pochodzenia, na terenach Nowej Zelandii, Ameryki Północnej i Południowej oraz w Europie. Od co najmniej 2000 lat stosowano ostropest jako naturalną substancję odtruwającą organizm i wspomagającą pracę wątroby, dzięki zawartej w nasionach sylimarynie.

Antyczna roślina lecznicza

Jak wygląda ostropest plamisty? To roślina uprawna, dziko rosnąca, która ma ostro zakończone, kłujące liście i fioletowe, spiczaste kwiaty. Może osiągać nawet do 2 metrów, a do celów leczniczych wykorzystywane są jedynie jego nasiona. Łatwo jest go pomylić z ostem.

Tradycyjna medycyna chińska bazuje na roślinnych składnikach leczniczych, a także holistycznym sprzężeniu ciała i umysłu. Człowiek postrzegany jest jako całość psycho-fizyczna, której fundamentem zdrowia jest harmonijny przepływ energii w całym organizmie. Według tej starożytnej nauki medycznej wątroba jest jednym z najistotniejszych organów przechowującym i dbającym o jakość krwi, koordynującym różne funkcje fizjologiczne i co więcej, odpowiadającym za niektóre nasze emocje i sposób zachowania – frustracja, gniew, brak energii to objawy psychologiczne kojarzone właśnie z wątrobą. Odpowiedzialna za filtrowanie zanieczyszczeń i metabolizowanie składników odżywczych wątroba pełni funkcję swoistej „oczyszczalni” naszego organizm; filtruje krew, usuwa metale ciężkie, pozostałości leków, toksyny i używki.

Współczesny, szybki styl życia, sposób odżywiania i zanieczyszczone środowisko utrudniają funkcjonowanie wątrobie. Dlatego tak ważne jest dbanie o nią i wzmacnianie jej funkcji oczyszczających. Tradycyjna medycyna chińska wyodrębniła pewne naturalne substancje i lecznicze zioła, które wspomagają pracę tego narządu. Wśród nich, od tysięcy lat, prym wiedzie ostropest plamisty.

Nie tylko pradawny orient, ale również cywilizacja starożytnego Imperium Romanum czerpała z właściwości leczniczych silybum marianum (botaniczna nazwa ostropestu plamistego). Rzymianie z lubością stosowali nasiona rośliny celem wsparcia układu pokarmowego, regeneracji wątroby i odtrucia organizmu.

W jesieni średniowiecza ostropest plamisty uważany był za środek na zaparcia, różnego rodzaju boleści w obrębie jamy brzusznej). Przede wszystkim jednak medycy stosowali zioło jako antidotum na wszelakie trucizny, szczególnie na trujące gatunki grzybów. Z tej właściwości roślina słynie po dziś dzień. Silybum marianum można znaleźć we współczesnych indeksach medycznych, gdzie widnieje jako lek pomocniczy stosowany przy stanach zapalnych wątroby, wspomagający jej regenerację i detoksykację.

Ostropest plamisty: właściwości zdrowotne sylimaryny

Na co pomaga ostropest plamisty, jakie ma właściwości i jak można je wykorzystać na co dzień? Zawarta w nasionach ostropestu sylimaryna ma działanie:

• pobudzające – dzięki niej zwiększa się ilość wydzielanej żółci oraz soku żołądkowego, znacznie poprawiając proces trawienia,
• hepatoprotekcyjne i detoksykujące – sylimaryna chroni wątrobę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez nadmierne spożywanie alkoholu czy codziennie stosowanie leków,
• regeneracyjne – stymulując biosyntezę białek, które uległy uszkodzeniu,
• stymulujące – pomaga zwiększyć poziom glutationu, który uznawany jest za jeden z najsilniejszych i najważniejszych antyoksydantów w organizmie człowieka.

Wiele badań potwierdza skuteczność sylimaryny w wspomaganiu leczenia takich jednostek chorobowych jak:

• marskości wątroby,
• wirusowe zapalenie wątroby (WZW),
• alkoholowego i niealkoholowego stłuszczenia wątroby,
• zaburzeniach pracy dróg żółciowych,
• kamicy żółciowej,
• zatruciach np. muchomorem sromotnikowym.

Źródła medyczne podają, że owoce ostropestu plamistego są pomocne w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi u osób chorych na cukrzyce typu 2. Ponadto, jako przeciwutleniacz, wygaszają stany zapalne (walcząc z wolnymi rodnikami niwelują negatywne skutki stresu oksydacyjnego), wspomagają układ pokarmowy, poprawiają metabolizm węglowodanów i działają osłonowo na błony śluzowe żołądka.

Ze względu na wpływ na proces rogowacenia gruczołów łojowych naskórka, ostropest plamisty wykorzystuje się również do terapii łuszczycy i trądziku.

Ostropest plamisty: jak go stosować?

Według zapisków roślina ta jest pomaga w usuwaniu skutków zatrucia alkoholowego. Starożytni medycy chińscy, zalecali tym, którzy nadużyli alkoholu picie naparów z ostropestu plamistego. Współczesne badania naukowe potwierdziły niezwykłe właściwości lecznicze tej rośliny – jest ona w stanie minimalizować uszkodzenia wątroby wywołane nadmiernym spożyciem alkoholu etylowego. Ostropest polecany jest też osobom zmagającym się z chorobą alkoholową i przechodzących leczenie odwykowe, zatem wymagających szczególnej osłony wątroby. Ostropest jest zalecany cierpiącym na choroby przewlekle, narażonych na wieloletnie przyjmowanie farmaceutyków:

• roślina ta chroni wątrobę i jest w stanie neutralizować szkodliwy wpływ leków na ten gruczoł. Właściwości lecznicze według tradycyjnej medycyny chińskiej to:
• działanie odtruwające,
• ochraniające wątrobę,
• wspomaganie układu pokarmowego,
• ułatwia trawienie,
• niweluje wzdęcia.

Ostropest w nasionach

Owoce ostropestu plamistego mają neutralny smak, więc bez problemów możemy stosować je bezpośrednio albo jako dodatek do sałatek, owsianek, zup, sosów czy koktajli. Niektórzy wypiekając swoje własne pieczywo, sypią na wierzch jego nasiona. Trzeba jednak pamiętać, że ziarna są dość twarde i najlepiej przed spożyciem zmielić je w młynku albo, jak robi wiele osób, po prostu zakupić produkt już fabrycznie zmielony.

Olej z ostropestu

Tłoczony na zimno olej z ostropestu to istna skarbnica sylmariny, ale również nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ze względu na ich wysoką zawartość w nasionach, bardzo popularne stało się stosowanie tego oleju na co dzień. Charakteryzuje się delikatnym, lekko orzechowym smakiem. Olej można przyjmować bezpośrednio lub stosować jako dodatek na przykład do sałatek. Warto wiedzieć, że oleju z ostropestu nie można stosować do smażenia.

Ostropest jako suplement diety?

Wyciągi z ostropestu plamistego znajdziemy w różnych formach. Do wytwarzania wysokoskoncentrowanych preparatów stosuje się najczęściej maceraty alkoholowe z owoców rośliny; gotowy ekstrakt zamykany jest w kapsułkach, tabletkach albo kropelkach. Również zalanie nasion ostropestu wrzątkiem uwalnia w części jego substancje aktywne. Dostępne są zatem rożnego rodzaju herbatki ziołowe zawierające w składzie ostropest. Leczniczy napar można przygotować także z samych owoców ostropestu. Suplementy diety i herbatki kupimy w sklepach zielarskich i aptekach. Pamiętajmy jednak, jeśli zdecydujemy się na suplementację ostropestem plamistym wybierajmy preparaty zawierające standaryzowany ekstrakt tej rośliny.

Czy są jakieś przeciwwskazania do stosowania ostropestu? Jak ze wszystkim należy zachować umiar i zdrowy rozsądek. Ostropest plamisty w każdej formie (nasion, oleju czy suplementu diety) stosowany długotrwale może wpływać na wystąpienie niedoborów żywieniowych oraz hamować skuteczność niektórych kuracji farmakologicznych. Dla pełnego bezpieczeństwa zawsze należy skonsultować wspomaganie leczenia ostropestem z lekarzem. Dodatkowo suplementów z ostropestem nie powinny przyjmować kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci poniżej 12 roku życia

Koktajl z ostropestem plamistym

Do czego dodalibyście ostropest? My polecamy go jako dodatek do porannych koktajli np. na bazie napoju roślinnego, ze świeżymi owocami. Taki koktajl to prawdziwa bomba witaminowa dla naszego organizmu! Jak przyrządzić taki koktajl? Nie ma nic prostszego!

Potrzebne będą:

• 250 g świeżych truskawek
• 2 banany
• 2 łyżki zmielonego ostropestu
• 0,5L wody niegazowanej
• 1 łyżeczka soku z cytryny

Przygotowanie:

1. Do blendera wlewamy wodę, dodajemy banany i truskawki i blendujemy do uzyskania jednolitej masy.
2. Dodajemy ostropest i sok z cytryny, blendujemy ponownie i gotowe!

Ciekawostka: dawniej ostropest plamisty, szczególnie w obszarze basenu Morza Śródziemnego, uchodził za smaczne warzywo. Spożywano wszystkie jego części: korzenie, liście, łodygi oraz kwiatostany. Szczególnie kwiaty ostu mlecznego uważane były z kulinarny rarytas – przyrządzano i jedzono je niczym karczochy, stąd ostropest plamisty nazywany jest również „dzikim karczochem”.

Z nasion ostropestu plamistego polecamy przyrządzić prozdrowotny napar. Podpowiadamy w jaki sposób!

1. Dwie łyżeczki nasion ostu mlecznego rozetrzyj w moździerzu. Krok ten jest istotny, gdyż dobroczynne składniki odżywcze ostropestu są wtedy znacznie lepiej przyswajane przez układ pokarmowy.
2. Następnie przesyp rozdrobnione owoce ostropestu do szklanki i zalej 200 mililitrami wrzącej wody.
3. Napar pozostaw pod przykryciem na około 15 minut a następne przecedź przez sitko.
4. Pij filiżankę herbaty z ostropestu trzy razy dziennie no ok. godziny przed posiłkiem.

By w pełni doświadczyć detoksykujących i regenerujących właściwości tej leczniczej rośliny, kuracja naparem powinna trwać około miesiąca. W ten sposób pobudzisz wątrobę do produkcji żółci i przyspieszysz metabolizm. Pamiętaj jednak, by nie rozpoczynać żadnych terapii, nawet preparatami ziołowymi, bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Ostropest plamisty może mieć zbawienny wpływ na cerę?

Prawdopodobnie najważniejszym komponentem owoców ostropestu są flawonoidy (wchodzących w skład sylimaryny), należących do silnych przeciwutleniaczy, działających przeciwzapalnie i niwelujących szkodliwe działanie wolnych rodników. Wiele problemów z cerą ma swe podłoże nie tylko w zachwianym balansie gospodarki hormonalnej, ale również w zaburzonym metabolizmie. Aktywne składniki mogą usprawniać procesy trawienne, odciążyć układ pokarmowy, a w konsekwencji korzystnie wpływać na skórę. Jako składnik produktów pielęgnacyjnych roślina ta wykazuje działanie wzmacniające barierę hydrolipidową naskórka, redukuje przebarwienia, linie i zmarszczki. Wyciągi z ostropestu plamistego są dobrze tolerowane nawet przez cerę wrażliwą i skłonną do alergii.

Ostropest plamisty wspiera skórę:

• chroniąc przed działaniem wolnych rodników,
• niwelując zmarszczki,
• ujednolicając koloryt cery,
• ściągając pory,

Z owoców ostropestu dobrze jest przygotować maseczkę pielęgnacyjna:

1. Całe nasiona zalewamy zimną wodą i odstawiamy na kilkanaście godzin, najlepiej na noc. Powstanie wówczas gęsta, kleista mikstura, podobna do tej, którą otrzymujemy po przygotowaniu podobnego maceratu z nasion lnu.
2. Taki kleik nakładamy na skórę jako maseczkę, którą zmywamy po kwadransie. Wspaniale zadziała na każdy rodzaj cery, szczególnie pomoże suchej i odwodnionej.

Istnieje też wersja maseczki z mielonych owoców ostropestu:

1. Użyj samodzielnie zmielonych nasion (rozdrobnij je w młynku do kawy lub moździerzu), będziesz miała pewność, że surowiec, który nakładasz na skórę twarzy nadal jest bogaty w składniki aktywne – nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę E i sylimarynę.
2. Następnie zmielone nasiona ostu mlecznego wymieszaj z oliwą z oliwek (lub olejem ze słodkich migdałów – w zależności od preferencji), tak by powstała gęsta pasta.
3. Gotową miksturę nałóż na skórę twarzy, zmyj ciepłą wodą po około 30 minutach.
4. Zabieg pomoże zregenerować cerę po zimie, nawilży ją i odżywi. Polecany jest również po intensywnych kąpielach słonecznych.