Jak czytać etykiety?

6 minut czytania⏱

Chcesz wiedzieć co jesz Ty oraz Twoi najbliżsi? Z jakich składników składa się kupiony przez Ciebie produkt spożywczy? Wiesz, co jesz? 🙂 Czy warto czytać etykiety?

W tym artykule wyjaśnimy jak czytać etykiety, na co zwrócić uwagę oraz, co za tym idzie, jak dzięki temu dokonywać świadomych wyborów żywieniowych.

Czy etykieta spożywcza musi być w języku polskim?

Etykieta spożywcza musi zawierać informacje w języku polskim. Ponadto taka etykieta musi być czytelna, zrozumiała, nie może wprowadzać w błąd ani pomijać ważnych informacji [1].

Etykieta a skład produktu – co powinno znaleźć się na etykiecie produktu?

Czytanie etykiet produktów ma w zasadzie same dobre strony. Dzięki sprawdzeniu składu oraz wartości odżywczych możemy wybrać lepiej. Lepiej dla siebie i naszych bliskich.

Na etykiecie muszą znaleźć się takie informacje jak: nazwa produktu, jego dokładny skład, jak również rodzaj składnika powodującego alergię. Warto wspomnieć o tym, że na pierwszym miejscu w składzie znajduje się składnik, którego jest w danym produkcie najwięcej. Pozostałe składniki podawane są w kolejności malejącej. Im lista składników jest krótsza, tym lepiej. Pozostałymi informacjami, które znajdują się na etykietach produktu są: masa produktu netto, warunki przechowywania, warunki przygotowania (gdy jest to konieczne), data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, miejsce produkcji lub pochodzenia produktu, informacja o wartości odżywczej produktu, a także dane producenta [1].

Jak czytać tabelę wartości odżywczych?

Jak już wspomnieliśmy, etykieta powinna zawierać informację o  wartości odżywczej produktu. Ale czy wiadomo jak ją odczytywać? Podawanie wartości odżywczych danego produktu jest metodą informowania o konkretnej zawartości składników odżywczych, co może być dla konsumenta wsparciem w dokonywaniu świadomych wyborów żywieniowych. Producenci żywności mają obowiązek podawania informacji o wartości odżywczej w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml. Jest to sposób, który ma ułatwić porównywanie produktów podczas dokonywania zakupów. Na opakowaniu może być również zawarta informacja na temat wartości odżywczych sugerowanej porcji lub jednostkowej ilości produktu. Tabela wartości odżywczych informuje nas ile składników odżywczych zawiera produkt. Taka tabela zawiera również dokładną ilość tłuszczu, w tym kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych, węglowodanów, cukrów, białka, soli, błonnika, witamin i składników mineralnych. Część z tych informacji jest obowiązkowa do podawania na etykiecie, a część nie, dlatego nie wszystkie znajdą się na każdym opakowaniu. Widnieje tam również informacja o wartości energetycznej danego produktu, podawana w kJ (kilodżule) oraz kcal (kalorie).

Kiedy składniki nie muszą być wymienione?

Skład produktu nie musi być wymieniony w przypadku świeżych owoców i warzyw, wody gazowanej, której opis mówi o tym, że została nasycona dwutlenkiem węgla [3]. Produkty jednoskładnikowe także nie muszą zawierać wykazu składników.

Czym są substancje dodatkowe z symbolem „E”?

Należy zwrócić uwagę na zawarte w produkcie substancje dodatkowe oznaczone symbolem „E”. Nie należy jednak przerażać się każdą substancją oznaczoną symbolem „E”, ponieważ część z nich jest naturalna. Takimi przykładami są E100- kurkumina, E160- karotenoidy, E300- kwas L-askorbinowy lub E322- lecytyna. Substancje dodatkowe zawarte w żywności pełnią różne funkcje, niektóre są wręcz niezbędne w procesie wytwarzania produktu. Przy wyborze produktów należy z pewnością zwrócić uwagę na ich ilość w składzie. Ważny jest umiar i stosowanie urozmaiconej diety [4].

Alergeny na etykiecie spożywczej

Istnieje obowiązek informowania o obecności alergenów na etykiecie spożywczej. Alergeny powinny zostać wymienione w wykazie składników i wyróżniać się np. poprzez oznaczenie innym rodzajem czcionki, odróżniającej je od pozostałych składników. Producenci zaznaczają również na etykiecie produktu informacje na temat możliwie występujących alergenów, które mogą przedostać się do danego produktu poprzez zanieczyszczenia krzyżowe. Wówczas na etykiecie znajdziemy zapis „może zawierać”, po którym zostają wymienione potencjalne alergeny.

Osoby z nadwrażliwością pokarmową

Osoby z nadwrażliwością lub nadwrażliwościami pokarmowymi powinny szczególnie uważnie czytać etykiety, a w szczególności skład produktów. Mając świadomość jakie produkty im szkodzą, po zapoznaniu się z etykietą produktu, mogą uniknąć szeregu nieprzyjemnych objawów, nie spożywając produktu, gdy nie odpowiada im jego skład.

Czym jest RWS na etykiecie?

RWS znajdujące się na opakowaniach produktów spożywczych to Referencyjne Wartości Spożycia. RWS to ilości składników odżywczych, które powinny być spożywane przez większość osób w ciągu doby. RWS to orientacyjne wartości ze względu na różnice występujące pomiędzy ludźmi, takie jak m.in. wzrost czy masa ciała. Referencyjne Wartości Spożycia wraz z innymi informacjami znajdującymi się na etykiecie produktu, informujące o danych wartościach w odniesieniu do porcji produktu, pomagają zrozumieć ile wartości odżywczych przyjmujemy wraz ze spożyciem danego produktu i jak to się ma do prawidłowo zbilansowanej diety.

Co oznaczają litery na produktach spożywczych?

Litery na produktach spożywczych to skala Nutri-Score, która jest dobrowolnym systemem informującym o ogólnej wartości odżywczej danego produktu. Producenci przydzielają w ten sposób produkt do danej kategorii, oznaczając go literami A, B, C, D lub E. Produkt oznaczony literą A to produkt, który ma wysoką wartość odżywczą i często powinien być włączany do diety, natomiast produkt oznaczony literą E to produkt o niskich wartościach odżywczych, który powinien być ograniczany w codziennej diecie.

Kiedy mówimy że produkt ma czysty skład

Potocznie mówi się o czystym składzie produktu kiedy nie zawiera on zbędnych konserwantów, wzmacniaczy smaku czy stabilizatorów, a składa się z jak najbardziej naturalnych składników. Dodatkowo lista składników jest krótka oraz jasna dla konsumentów. Czysta etykieta, tzw. clean label to ogólnoświatowy trend związany ze wzrostem świadomości i oczekiwań konsumentów w stosunku do jakości żywności oraz jej wpływu na zdrowie człowieka, jednak nie ma jednoznacznej definicji tego pojęcia.

Co oznacza skrót BB na opakowaniu?

Skrót BB znajdujący się na opakowaniach produktów to pochodzące z angielskiego oznaczenie ‘best before’, czyli najlepiej wykorzystać/ spożyć przed.

Jaka jest różnica między najlepiej spożyć przed a spożyć do?

Czytając etykiety produktów spotkamy się z określeniami ‘najlepiej spożyć przed’ lub ‘należy spożyć do’. Istnieje ogromna różnica pomiędzy tymi dwoma sformułowaniami. ‘Należy spożyć do’ oznacza termin przydatności do spożycia. Natomiast określenie ‘najlepiej spożyć przed’ oznacza datę minimalnej trwałości produktu. Po upływie tej daty mogą zmienić się konsystencja produktu, kolor lub smak.

Dodatkowe oznaczenia na etykietach

Poza wymienionymi już informacjami, które powinny znaleźć się na etykiecie produktów spożywczych, producenci mogą zawrzeć dodatkowe oznaczenia na etykietach. Należy do nich m. in. oznaczenie, że jest to produkt o wysokiej zawartości białka lub błonnika. Innymi oznaczeniami jakie producenci mogą umieszczać na etykiecie są: produkt ekologiczny, produkt wzbogacany, jeśli zostały do niego dodane witaminy lub składniki mineralne, produkt bezglutenowy, wówczas na opakowaniu znajdziemy znak przekreślonego kłosa, produkt bez dodatku cukru, jeśli nie dodano cukru, a zawiera on wyłącznie naturalnie występujące cukry lub nie zawiera ich w ogóle. Istnieje również możliwość umieszczania na etykietach oświadczeń zdrowotnych, których stosowanie jest ściśle określone.

GDA – czym jest?

Skrót GDA znajdujący się na etykietach produktów to Guideline Daily Amounts, co oznacza Wskazane Dzienne Spożycie (WDS). Jest to informacja o poziomie spożycia poszczególnych składników odżywczych i energii w ciągu doby, zalecanego dla przeciętnego dorosłego, zdrowego konsumenta. Zawartość składników odżywczych i energii podawana jest w procentach i odnosi się do ustalonych wartości wskazanego dziennego spożycia. Dzięki tej informacji konsument dowiaduje się jaką część jego GDA, czyli Wskazanego Dziennego Spożycia pokryje porcja produktu, który zamierza spożyć.

Na co należy zwracać uwagę czytając etykietę?

Etykiety są najważniejszym sposobem przekazywania konsumentom informacji o danym produkcie. Informacje tam umieszczane muszą być czytelne i jasne dla odbiorcy. Czytając etykietę należy zwracać uwagę na wszystkie wymienione w tym artykule aspekty. Decyzje zakupowe podejmowane w oparciu o informacje zawarte na etykiecie mogą pomóc nam zdrowo i racjonalnie się odżywiać. Nawyk czytania etykiet i robienia tego w prawidłowy sposób prowadzi do przemyślanych wyborów podczas zakupów, co z pewnością będzie miało korzystne skutki dla naszego zdrowia.

Źródła:

1. https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/001770
2. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/slowniczek-wartosci-odzywczych/
3. https://www.cdr.gov.pl/images/wydawnictwa/2015/2015-WYMAGANIA-W-ZAKRESIE-ZNAKOWANIA-PRODUKTOW-SPOZYWCZYCH.pdf
4. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02008R1333-20170612&from=DA
5. https://ncez.pzh.gov.pl/informacje-dla-producentow/alergeny-pokarmowe-w-etykietowaniu-zywnosci/
6. https://www.pfpz.pl/index/?id=3f7f7794da20d537bf1da2e615ce82e5
7. Asioli D., Aschemann-Witzel J., Caputo V., Vecchio R., Annunziata A., Næs T., Varela P: Making sense of the “clean label” trends: A review of consumer food choice behavior and discussion of industry implications, Food Research International, 2017, 58-71
8. Maruyama S., Streletskaya N.A., Lim J.: Clean label: Why this ingredient but not that one?, Food Quality and Preference, Volume 87, 2021, 104062
9. https://www.gov.pl/web/psse-lobez/euchoosesafefood–najlepiej-spozyc-przed-oraz-nalezy-spozyc-do–czy-jest-miedzy-nimi-roznica2
10. Śmiechowska M., Znakowanie produktów żywnościowych. Acad. Med. Gedan. 2012, 42, 65–73.