Orzechy makadamia: właściwości i wartości odżywcze

Niektórzy twierdzą, że orzechy makadamia to najsmaczniejsze orzechy. Te małe kulki w mlecznym kolorze mają pyszny maślano-śmietankowy smak. Konsystencja też jest niezwykła – gdy się przegryza taki orzech, rozpada się on na mnóstwo małych kawałeczków. To również najdroższe orzechy spośród wszystkich. Dlaczego? Ich uprawa jest dosyć żmudnym procesem. Drzewa osiągają gotowość do wydawania owoców dopiero po 7-10 latach od rozpoczęcia uprawy. Następnie owocują kilka razy w roku. Ze względu na twardą łupinę trudno jest stwierdzić, kiedy owoc osiąga pełną dojrzałość. Dlatego plony są dokładnie przebierane i oceniane, a do tego zbiera się je ręcznie.

Orzechy makadamia to owoce drzewa (Macadamia), którego naturalnym obszarem występowania jest Australia. Obecnie drzewa te można spotkać w Afryce Południowej i Ameryce Środkowej. Makadamia należy do rodziny srebrnikowatych. To wiecznie zielone drzewo o długich podłużnych liściach, z owocami w postaci okrągłych pestkowców. Istnieje 9 gatunków drzew z rodzaju Macadamia, ale tylko dwa wydają jadalne owoce.

Orzechy makadamia – wartości odżywcze

Te delikatne w smaku orzechy mają wysoką wartość energetyczną – aż 718 kcal w 100 g. Wyróżnia je na tle innych orzechów również to, że składają się w 70% z tłuszczów, głównie jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (kwas oleinowy – 57,1%, kwas palmitooleinowy, kwas eikozenowy) oraz w 3-4% z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

Ani wysoka wartość energetyczna, ani duża zawartość tłuszczu nie powinna nas zrażać – to tłuszcze, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu. Przy zachowaniu umiaru i zbilansowanej diety orzechy mogą nam przynieść wiele korzyści. Orzechy makadamia są wyjątkowe również ze względu na najniższą zawartość wody spośród wszystkich orzechów – 1,4 g na 100 g. W porównaniu z innymi orzechami nie dostarczają dużej ilości białka – 7,91 g na 100 g – ani błonnika pokarmowego – 8,6 g na 100 g.

Czytaj więcej: Orzechy: które są najzdrowsze i jakie mają właściwości odżywcze?

Orzechy makadamia są doskonałym źródłem witamin z grupy B – przede wszystkim tiaminy (witaminy B1) – w 100 g pokrywają 100% dziennego zapotrzebowania – oraz niacyny (witaminy B3). Dostarczają również składników mineralnych takich, jak: żelazo, magnez, fosfor, mangan.

Wartości odżywcze orzechów makadamia w 100 g:

Orzechy makadamia – właściwości zdrowotne

Orzechy makadamia mają wiele wartości odżywczych, zawierają tłuszcze nienasycone, a to przekłada się na ich prozdrowotne właściwości.

Czytaj więcej: Tłuszcze w diecie. Jakie tłuszcze i ile spożywać?

Lizyna i arginina to aminokwasy – niski stosunek lizyny do argininy (od 0,01 do 0,57) to czynnik sprzyjający zapobieganiu chorób układu krążenia, m.in. miażdżycy. W orzechach makadamia stosunek tych aminokwasów wynosi 0,13. Te dwa aminokwasy, fitosterole (głównie β-sitosterol) oraz niacyna wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu frakcji LDL i wspierają produkcję „dobrego” cholesterolu frakcji HDL. Zatem spożywanie orzechów makadamia (jak również innych orzechów) wspomaga obniżanie poziomu cholesterolu oraz zmniejsza ryzyko wstąpienia miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego.

W badaniach okazało się, że spożywanie orzechów makadamia może zmniejszać stany zapalne u osób, które chorują na hipercholesterolemię (mają podwyższone stężenie cholesterolu we krwi). Dodatkowo orzechy w diecie sprawiły, że u badanych nastąpiło złagodzenie stresu oksydacyjnego. Na tej podstawie naukowcy stwierdzili, że orzechy makadamia, dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i przeciwutleniającym, mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej.
Witaminy z grupy B są niezbędne dla funkcjonowania układu nerwowego. Tiamina, której w orzechach makadamia jest najwięcej, bierze udział w wytwarzaniu wielu neuroprzekaźników. Dodatkowo uczestniczy w tworzeniu synaps i wpływa na regenerację tkanki nerwowej. Niacyna z kolei uczestniczy w procesie powstawania nowych komórek nerwowych. Naukowcy sugerują, że niacyna może obniżać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. Nie bez przyczyny mówi się, że osoby uczące się lub będące w trakcie wzmożonego wysiłku umysłowego powinny sięgać po orzechy jako przekąskę zdrową dla mózgu. I orzechy makadamia świetnie się tu sprawdzą!

Czytaj więcej: Zdrowe przekąski do nauki – co jeść?

Dietetycy zwracają uwagę, że mimo wysokiej zawartości tłuszczów orzechy są pożądane w diecie osób, które chcą zredukować masę ciała. Dodatkowo orzechy makadamia mają niski indeks glikemiczny (IG = 10), więc mogą być przekąską dla osób chorujących na cukrzycę.

Czy orzechy makadamia są zdrowe?

Biorąc pod uwagę poprzedni akapit – tak, orzechy makadamia są zdrowe i mają właściwości, które poprawiają funkcjonowanie organizmu. Ze względu na wysoką wartość energetyczną powinniśmy zachować umiar w ich jedzeniu. Dietetycy wskazują, że najlepiej spożywać garść orzechów dziennie, przy utrzymaniu zróżnicowanej i zbilansowanej diety.

Orzechy makadamia – i przeciwwskazania

Jak każde orzechy, także makadamia są silnym alergenem. Objawy mogą być różne:

• reakcje alergiczne w obrębie jamy ustnej (zaczerwienienie, świąd, wysypka, opuchlizna),
• symptomy ze strony układu pokarmowego (ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka),
• reakcje oddechowe (duszności, astma),
• wstrząs anafilaktyczny (bezpośrednie zagrożenie życia).

Warto tu wspomnieć, że orzechy makadamia są trujące dla psów. Do tej pory nie odkryto, która zawarta w nich substancja jest dla tych zwierząt toksyczna. Okazuje się również, że psy reagują indywidualnie – czasem objawy zatrucia mogą pojawić się po zjedzeniu bardzo dużej ilości orzechów, czasem wystarczy nawet jedna sztuka. Objawy zatrucia orzechami makadamia u psa to:

• wzrost temperatury ciała,
• problemy z chodzeniem, drżenie kończyn,
• nudności, wymioty, bóle brzucha,
• zapalenie trzustki,
• blade błony śluzowe.

W przypadku zatrucia należy się niezwłocznie skontaktować z lekarzem weterynarii.

Jak jeść orzechy makadamia?

Orzech makadamia okala bardzo twarda, trudna do rozłupania łupina, dlatego w sprzedaży najczęściej są już obrane. Czasem można trafić na nieobrane, wówczas w łupinach jest nacięcie, a do orzechów dołączany jest metalowy kluczyk. Kluczyk wsuwa się w szczelinę, przekręca i wtedy łupina pęka. Jeśli nie ma nacięcia – zostaje nam użycie młotka, ponieważ klasyczny dziadek do orzechów niestety sobie ze skorupką nie poradzi.

Orzechy makadamia świetnie sprawdzą się jako dodatek do wypieków, deserów, granoli, owsianek czy też sałatek. Pokruszone możemy też dodać do dań azjatyckich z ryżem lub makaronem ryżowym bądź sojowym. Warto je chwilę podprażyć, by uzyskać jeszcze pełniejszy aromat.

Wykorzystanie w kosmetyce

Olejek makadamia jest składnikiem chętnie wykorzystywanym w kosmetyce – to składnik wielu kremów, balsamów, kosmetyków do włosów. To rodzaj oleju nieschnącego, o dużej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych – jest gęsty i bardzo długo się wchłania. Najlepiej sprawdza się przy cerze suchej. Olej makadamia ma zróżnicowane działanie na skórę – zmiękcza zrogowaciały naskórek, zapobiega zmarszczkom, łagodzi stany zapalne, wykazuje również działanie łagodzące w poparzeniach słonecznych.

BIBLIOGRAFIA:
Manolas S., Superfood, czyli jak leczyć jedzeniem, Warszawa 2017.
Gessler L., Orzechy i pestki. Przewodnik mistyczno-kulinarny, Warszawa 2020.
Goluch Z., Haraf G., Lis S., Znaczenie orzechów w diecie człowieka, „Nauki Inżynierskie i Technologie” 4(35)/2019, s. 9-27.
Biernat J., Drzewicka M., Łoźna K., Hyla J., Bronkowska M., Grajeta H., Skład kwasów tłuszczowych dostępnych aktualnie w handlu w kontekście prozdrowotnych zaleceń żywieniowych, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, XLVII, 2014, 2, str. 121-129.
Wroniak M., Parzychowska J., Rękas A., Charakterystyka i porównanie wartości żywieniowej orzechów i otrzymywanych z nich olejów, „Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego”, 2016, t. 71, nr 3.
Litwinek A., Zmysłowska W., Oczkowska U., Naturalne oleje roślinne w pielęgnacji skóry, s. 155-159
https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170178/nutrients, dostęp: 14.03.2023
https://vitapedia.pl/niacyna, dostęp: 16.03.2023
https://vitapedia.pl/tiamina, dostęp: 16.03.2023
https://vitapedia.pl/orzechy-makadamia, dostęp: 16.03.2023